pradip namdeo chogale

 ब्रूडीज व्हेल - सोबती आपल्या सागर किनारी प्रदेशाचा  (भाग २)   आपल्या भारतीय समुद्रातील ब्रूडीज व्हेल  इतर देशांतील त्याच प्रजातीपेक्षा वेगळ्या असल्याचे एका नव्या आंतरराष्ट्रीय संशोधनात (Kershaw et al., 2013) सिद्ध झाले आहे. संशोधकांनी भारताच्या शेजारील ओमान, मालदीव आणि बांगलादेशच्या समुद्रातील ब्रूडीज व्हेलच्या डीएनएचा अभ्यास करून दोन मुख्य प्रकार ओळखले - किनाऱ्यापासून दूर खोल समुद्रात राहणारी मोठी व्हेल्स आणि किनाऱ्याजवळ उथळ पाण्यात राहणारी लहान व्हेल्स. विशेष म्हणजे उत्तर हिंदी महासागरातील (ओमान आणि बांगलादेशजवळील) किनारी व्हेल्स जपानच्या व्हेल्सपेक्षा पूर्णपणे वेगळ्या जनुकीय गटात मोडतात, म्हणजेच आपल्या किनाऱ्याजवळील व्हेल्स हा एक अद्वितीय समूह आहे. हा शोध महत्त्वाचा आहे कारण मासेमारीच्या जाळ्यात अडकणे, जहाजांशी टक्कर आणि समुद्रप्रदूषण यामुळे या व्हेल्स धोक्यात आहेत. आपल्या किनाऱ्याजवळील व्हेल्स स्वतंत्र गट असल्याने त्यांच्या संवर्धनासाठी विशेष योजना आखणे गरजेचे आहे. भारताच्या मुख्य भूभागाजवळील या व्हेल्सवर अधिक संशोधन करणे आवश्यक असले तरी हा अभ्यास आपल्याला या अद...

ब्रूडीज व्हेल - सोबती आपल्या सागर किनारी प्रदेशाचा   अशी कोणती व्हेल प्रजाती आहे जी महाराष्ट्राच्या सागर किनारी  आणि थोडे पुढे खोल पाण्यात सगळ्यात जास्त वेळा दिसत असेल तर ती आहे 'ब्रूडीज  व्हेल'. आश्चर्य आणि चमत्कार या व्हेल बद्दल काय तर ती बऱ्याच वेळा मच्छिमार बाधंवाना मासेमारी करताना दिसते.  कधी किनारी तर  कधी  लगतच्या खोल समुद्रात , तर बऱ्याच वेळा ती सागर किनारी वाहून येते जिवंत किंवा मृत अवस्थेत.  पण तरी देखील या बद्दल आपल्या  वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून  हवी तेवढी  माहिती आपल्या कडे अजून नाही.  आज देखील ब्रुडीज (Bryde's whale) च्या दोन उप जाती आहेत कि नाही या बद्दल थोडं  वैज्ञानिक मंडळी मध्ये देखील मतभेद आहेत. सध्या उपलब्ध संशोधन अहवाल आणि लेख या अनुसार आपण त्यांना त्यांच्या आकारवरून दोन उप जातीत विभागनी करू शकतो. आकाराने थोडी मोठी असलेली व्हेल आहे  Bryde’s whale  ( Balaenoptera   edeni   brydei ) आणि थोडी लहान असलेली  Eden’s whale (Balaenoptera edeni edeni ). यातील एङणी व्हेल बहुधा किनाऱ्या ...