pradip namdeo chogale

 हवामान बदलाचा (Climate change) सागरी मासेमारीवर  होणारा परिणाम: कोकणातील मासेमारी संकट   महाराष्ट्राच्या ७२० किमी लांबीच्या कोकण किनाऱ्यावरचा मासेमारी करणारा समाज पिढ्यानपिढ्या  समुद्राशी जुळवून घेत मासेमारी करत आहे. परंतु आता हवामान बदलाचा (Climate change) प्रत्यक्ष किंवा अप्रत्यक्षय परिणामांमुळे पारंपरिक मासेमारी व्यवसायावर गंभीर प्रश्न निर्माण करत आहे. सदर लेख हा हवामान बदलाचा (Climate change) मासेमारीवर परिणाम करणाऱ्या चार प्रमुख पैलूंवर प्रकाश टाकतो माशांच्या वितरणात आणि स्थलांतरात बदल माशांच्या साठ्यात घट आणि जैवविविधतेचे नुकसान समुद्री उत्पादकतेत बदल आणि अन्नसाखळीवर परिणाम अतिवृष्टी, तुफाने आणि समुद्रपातळीवाढीचे वाढते धोके  या लेखाच्या सुरवातीला आपण समजून घेऊया हवामान बदल (Climate change) म्हणजे काय? मराठी विश्वकोश अनुसार याची व्याख्या पुढील प्रमाणे करण्यात आली आहे. पृथ्वीच्या वातावरणात होत असलेले बदल, तसेच वातावरण आणि पृथ्वीच्या भूशास्त्रीय, रासायनिक, जैवभौगोलिक घटक यांच्यातील आंतरक्रियांमुळे होत असलेले बदल, या दोन्हींच्या परिणामी पृथ्वीच्या हवामान...

  अरबी समुद्रातील हम्पबॅक व्हेल  : संकटातील एक अद्भुत प्रजाती   टूथड व्हेल आणि बलिन व्हेल या दोन गटातून हम्पबॅक व्हेल (Megaptera novaeangliae)  ही बलिन व्हेल या प्रकारात मोडते. बलिन व्हेल या अश्या व्हेल आहेत ज्याना तोंडात दात असण्याच्या जागी आपण केस विंचरायल जसा कंगवा वपरतो त्या प्रमाणे जाळीदार पडदे असतात ज्याने ते आपलं अन्न म्हणजे कोळंबी सदृश जीव क्रिल, छोटे मासे व प्लवक गाळून खातात. दिवसाला हा अजस्त्र जीव साधारणपणे जवळपास 1300 किलो ग्राम पर्यन्त अन्न खातो. भारतीय रस्त्यावर दिसणाऱ्या ‘मारुती स्विफ्ट’ या कार च्या वजना इतक भरेल एवढं अन्न ही व्हेल खाते असं आपणे तुलेनेण म्हणून शकतो. ह्या व्हेल मध्ये मादी व्हेल ही नरापेक्षा जवळपास १-१.५ मीटर अधिक लांब असते. यांची लांबी सर्वसाधारणपणे ११-१७ मीटर लांब असते. भारतीय रेल्वे च्या नॉन-एसी डब्याची आदर्श लांबी १२.५ मीटर इतकी असते. जर तुम्ही या सोबत कल्पना केली तर याच्या आकाराची भव्यता तुम्हाला लक्षात येईल. गमंत म्हणजे हम्पबॅक व्हेल पेक्षा देखील आकारणे, वजनाने आणि लांबी ने अधिक भरतील असे सागरी सस्तन जीव ज्यात इतर व्हेल वा मासा नसले...