सागर कथा ५ - समुद्री जीव आणि त्यांच्या तऱ्हा ( Oyster drill ) आज आपण एका अश्या गोष्टीला समुजून घेणार जी आपण खूप वेळा समुद्र किनार्यावर पाहतो अथवा खूप वेळा जेव्हा आपण मासे जाळ्यात पकडतो अथवा कालव किवा शिवल्या / शिंपल्या जातो तेव्हा आपण अनुभवतो. शिंपल्या अथवा आणखी काही खुबे ( Oyster / Bivalvia) यांच्या वर आपणास गोलाकार असे काही छिद्र दिसून येतात. आपण जाणून घेऊया आता या मागची गंमत आणि थोडसं समुद्रविज्ञान. विज्ञानाच्या भाषेत सांगयचा तर समुद्रात खूप सारे प्राणी राहतात ज्यांना आपण त्यांच्या विशिष्ट गुणधर्म आणि शरीर रचना यांवरून विवीध गटात ठेऊन अभ्यास केला जातो. आज या लेखामध्ये आपण ज्या प्राणी गटाला विशेष ओळख करून घेणार आहोत त्याला मृदूकाया प्राणी वा Mollusca असं म्हणतात. मृदुकाया प्राणी या गटात मोडणारे प्राणी शरीराने मृदु अर्थात नरम असतात. शरीराचे मुख्य भाग हे कठीण अश्या कवचामध्ये असतात पण क्वचित हे कठीण कवच शरीराअंतर्गत असतात. शिंपले , शिवल्या , खुब्या , माकुल , कालवं , गोगलगाय असे आपल्या परीचयाचे काही समुद्री जीव या गटात मोडतात. या प्राणी वर्गात मोडणार्या जीव मुख्यता त
Posts
Showing posts from September, 2018
- Get link
- Other Apps
सागरकथा ४ - अंधार प्रकाशाचा खेळ अर्थात मासेमारी आणि LED लाईट नमस्कार मित्रांनो, हि गोष्ट आहे दिनांक १ मार्च २०१८ ची दर वर्षाप्रमाणे होळी निमित्त मी गावी गेलो होतो. सर्वत्र आनंदाचा उत्साहाचं वातावरण होत. साधारण ५-६ महिन्यांपासून एक गोष्ट सतत ऐकू येत होती ती म्हणजे LED लाईटचा होणारा मासेमारीसाठी वापर आणि त्यामुळे छोट्या मासेमारी बोटीची होणारी वाताहत. गाव मजगांव तालुका मुरुड जिल्हा रायगड येथील हि घटना, साधारण ५०% पेक्षा अधिक लोक मासेमारीसाठी इतरांच्या बोटींवर खलाशी किंवा तांडेल म्हणून कामाला आहेत. जवळपासची मुरुड, एकदरा, बोर्ली, कोर्लई, नांदगाव, रेवदंडा तसेच अलिबाग, रेवस, नागाव या येथे कामानिमित्त विखुरलेली. मासेमारी संघटनांनी आणि LED विरोधात मोर्चे आणि आंदोलने केली. काही गोष्टी पूर्ण करण्यात आल्या तर काही गोष्टी आजही सरकारी कार्यलयात खितपत पडल्या आहेत. मासेमारी आणि मत्सविक्री या मध्ये असलेली जुगलबंदी काहीशी या गोष्टीनंतर पूर्ववत झाली. परंतु आता आपण समजून घेऊया काय आहे या मागचं विज्ञान आणि जागतिक आवाका. जगभरातील विकसनशील देशात सुमारे १२-१३ दशलक्ष छोट्या प
- Get link
- Other Apps
ससून डॉक:- इतिहासाच्या पानांपासून आजच्या गजबजलेल्या बंदरापर्यंत मासेमारी व मासेविक्री यांना जोडणारा महत्वाचा दुवा अर्थात मासेमारीसाठी उपयुक्त ठरेल असं एखादं बंदर म्हणजेच ससून डॉक.कोणी मुंबईत आला आणि तो कुलाबा पाहावयास गेला तर तिथे त्याला मासे-मासळीचा उग्रदर्प, समुद्राची खारट हवा यांचा अनुभव मिळतोच, जिथे हे सर्व घडते ती जागा अर्थात 'ससून डॉक' माहित नाही असे होणारच नाही. तरीही मित्रांनो आपण आज हे आपलं नातं आणखी घट्ट करणार आहोत या बंदरापासून जे आपलं असं हक्काचं आहे आणि सर्वांच्या आश्रयाचं असं ससून डॉक. सात बेटांपासून जी बनली ती आपली मुंबई नगरी.विविध सात बेटे व मग त्यांना जोडणाऱ्या खाडया आणि समुद्र अशीच खूप खास ओळख १६व्या शतकापर्यंत मुंबईची जगभरात होती. कोळी आणि भंडारी हे येथील मुख्य रहिवासी असा इतिहास आहे आणि ही गोष्ट कित्येक पुस्तक आणि लेख यांच्यासह सबळ पुराव्या सोबत सिद्ध होते. साधारण १६१० पासुनच या मुंबईत एखादं मोठं ओलं बंदर असावं अशी वार्ता आणि गरज होती. परंतू ते स्वप्न सत्यात उतरलं १८७५ मध्ये ससून डॉकच्या रूपाने. परंतू हा प्रवास काही तितकासा सो
- Get link
- Other Apps
मा सेमारी आणि संरक्षित समुद्री मासे - Rhynchobatus djiddensis गोष्ट आहे एका भटकंतीची ध्येयाणे भाराऊण जेव्हा आपण प्रयत्न करत असतो यश मिळवण्यासाठी तेव्हा आपणास काही अनपेक्षीत अनुभव प्राप्त होतात.असा एक अनुभ जो आपणास विचार करायाला भाग पाडतो. नववर्षा च्या सुरूवातीलाच एक ध्येय ठरवून मी माझे दैनदिंन जीवन सुरू केल होत. त्यातील एक ध्येय होत ज्या समाजात मी वाढलो त्या समाजातील आताचे प्रश्न आधुनिक समुद्री विज्ञानाच्या नजरेतूण पाहणे. जानेवारी २०१८ चालू होत भल्या पहाटेच घरून भाऊच्या धक्यावर गेलेा. सर्वत्र एकच गोंधळ आणि कल्लोल चालू होता. माणसे आणि मासे यांच्यात जणू स्पर्धा रंगली होती. चांदेरी मासे सूर्याच्या कोवळया उन्हात चमकत होते आणि त्याच बरोबर चांदेरी रूपेरी दागिने घातलेल्या कोळणी आपल्या उत्साहात बाजार करत होत्या. माणसाच्या या कोलाहलात वाट काढत मी आत शिरत होतो . कुठेतरी पडून राहलेले पाकट आणि कुठेतरी चालू असलेला मावऱ्याचा लिलाव यांनी जणू वातावरण ढवळूण निघत होते. तेवढयात माझ्या नजरेसमोर आला असा एक ओलखीचा आकार सोंडाल अर्थात ज्याला रांजा पोक अथवा ज्याला आर. डिजिदसेस असे म्हटले ज